Inwoner

We zetten de lijn van het beleidsplan Minima en Schuldhulpverlening door in 2024. Ook start het noodfonds waar inwoners terecht kunnen, die tussen wal en schip vallen. Daarnaast gaan we de mogelijkheden van de uitstroompremie onderzoeken en de eerste resultaten van de cliëntervaringsonderzoeken gaan we ontvangen. Op basis van die resultaten kunnen we onze dienstverlening nog meer verbeteren. Het beleidsplan minima & schuldhulpverlening loopt eind 2024 af. Dit beleid gaan we evalueren en bijsturen waar nodig.

Ons doel is vermindering van het aantal inwoners met schulden. Maar landelijke ontwikkelingen zijn hierop van grote invloed. We gaan in ieder geval door met goede voorlichting en preventieve activiteiten, vooral voor jongeren. En we gaan ons beleidsplan dit jaar evalueren.

De uitgangspunten van ons koersdocument sociaal domein blijven van kracht: inzet op preventie en collectieve, algemeen toegankelijke voorzieningen in plaats van individuele hulp. We proberen grip te houden op de kosten, maar het zijn open einde regelingen en de gemeente heeft een wettelijke zorgplicht. In combinatie met de vergrijzing en het stijgende aantal mensen met mentale problemen ligt hier een enorme uitdaging.

We investeren in samenwerking met onze partners, met name in het preventieve, voorliggende veld. Samen werken we aan een gezamenlijke visie op preventie en kijken we hoe we ook verwijzers, zorgaanbieders, sportclubs, ouders en jeugdigen en andere relevante partijen hieraan kunnen verbinden. Hiermee willen we de sociale basis versterken. Dat is ook nodig, omdat de zorg door personeelsproblemen vastloopt.

Op 1 januari 2025 lopen meerdere contracten voor maatwerkvoorzieningen (Wmo en Jeugdhulp) af. Om onze inwoners per 2025 opnieuw van passende ondersteuning/maatwerk te kunnen voorzien, doorlopen we in 2024 meerdere aanbestedingstrajecten. Dit zijn intensieve trajecten die we samen met de gemeenten uit de regio uitvoeren.

Landelijk is bepaald dat er geen verpleeghuisbedden meer bijkomen. Mensen wonen dus steeds minder vaak in zorginstellingen, ook als ze ouder worden of (psychisch) kwetsbaar zijn. Om hen goed te ondersteunen gaan we in 2024 het volgende verder ontwikkelen:

• We stellen een inclusieagenda vast, zodat we beter in beeld hebben waar we de accenten willen leggen.
• We bieden trainingen en cursussen die familie en naasten van mensen met (psychische) problematiek sterk en weerbaar houden.
• We zorgen voor een breed palet van vrijwillige maatjes en monitoren het effect hiervan.
• We gaan door met de inzet van WijkGGD’ers om mensen met onbegrepen gedrag en hun omgeving laagdrempelig te helpen.
• We maken duidelijke afspraken over de inzet vanuit het sociaal domein bij onveiligheid of overlast en hoe we omgaan met multi-probleem huishoudens
• We zetten in op passende woonvormen waarbij voldoende zorg en/of ondersteuning aanwezig is, zodat zo zelfstandig wonen mogelijk blijft. We betrekken hierbij de opbrengsten uit het programma “een thuis voor iedereen”, waaraan de regio Arnhem - Nijmegen deelneemt als koplopersregio. Dit leidt eind 2023 of begin 2024 tot een regionale woonzorgvisie waarin onder andere een evenwichtige verdeling van aandachtsgroepen over de regio wordt uitgewerkt. In 2024 maken we hierover nadere samenwerkingsafspraken.

We willen een inclusieve samenleving zijn. Samenleven in een buurt waarin de diversiteit en hulpbehoevendheid steeds verder toeneemt, vraagt om extra begrip en aandacht voor elkaar. We zetten daarom in op het verbinden van mensen. We geven mensen ook handvatten om hen te leren omgaan met diversiteit en lastige situaties. Hiermee vergroten we de samenredzaamheid in een buurt.

• We doen dit onder andere door het organiseren van bijeenkomsten en activiteiten die inclusie bevorderen, zoals Welkome Wijk bijeenkomsten, waarbij inwoners informatie krijgen over psychische problematiek en hoe daarmee om te gaan in hun omgeving.
• Ook in 2024 bieden we extra trainingen en cursussen om mensen te leren omgaan met mensen met een psychisch probleem en/of mensen met dementie, zoals Mental Health First Aid voor volwassenen en voor jeugd. Dit is een soort EHBO training, maar dan gericht op psychische nood. Ook bieden we trainingen gericht op ‘Ontwaar verward gedrag’ en dementie.
• We ondersteunen waar nodig initiatieven uit de dorpen die de sociale structuur versterken. Hierbij kun je denken aan vergelijkbare initiatieven zoals het straatcontactpersonen netwerk in Heilig Landstichting of de Burenhulp in Leuth. Ondersteuning vanuit de gemeente kan op allerlei manieren: bijvoorbeeld financieel of hulp bij het opzetten door een opbouwwerker van Forte Welzijn.
• We blijven inzetten op Buurtbemiddeling, waarbij inwoners op vrijwillige basis helpen om conflicten tussen buren in goede banen te leiden.
• Maar soms veroorzaakt een inwoner veel overlast. Onze mogelijkheden zijn dan beperkter dan we willen. Daarom gaan we een locatie zoeken voor zogenaamde Skaeve huse.

We zetten de lijn van de Nota Mantelzorg in 2024 door. In deze nota staan concrete acties hoe we mantelzorgers helpen. Voorbeelden zijn: uitreiken van een mantelzorgcompliment, organiseren van inloop en ontmoeting, beschikbaar stellen van respijtzorg en mantelzorgers in contact brengen door middel van een app, tafels en lotgenotencontact. De komende jaren pakken we samen met Mantelzorg Berg en Dal deze acties op.

Ook in 2024 zijn nog middelen vanuit GALA (Gezond en Actief Leven Akkoord) beschikbaar voor individueel maatwerk, zoals respijtzorg.

Samen met onder andere gemeenten in de regio, de zorgverzekeraars, zorg- en welzijnsaanbieders en de GGD werken we toe naar een gezonde generatie in 2040 én maken we afspraken om de zorg en ondersteuning toekomst bestendig te houden. Dit is nodig omdat de verhouding tussen beroepsbevolking en niet-beroepsbevolking de komende jaren flink gaat verschuiven. Zorgvraag en zorgaanbod groeit daarmee uit elkaar. We doen dit aan de hand van de afspraken die in het Integraal Zorg Akkoord (IZA) en Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA) zijn gemaakt.

We gaan in 2024 door met het opstellen van Dorpsagenda’s. De inwoners uit het dorp nemen het initiatief voor een Dorpsagenda, wij ondersteunen waar dit nodig is. Bij het opstellen van een Dorpsagenda bespreken inwoners met elkaar wat ze in hun dorp kunnen doen om er goed te leven en te wonen. Hierover maken ze samen afspraken. Ze bepalen zelf waar ze aan willen werken en of ze hierbij hulp van de gemeente of andere organisaties nodig hebben.

In 2024 wordt het werken volgens de nota ‘Samen maken we Berg en Dal’ steeds vanzelfsprekender – zowel binnen als buiten het gemeentehuis.

We gaan:

• Inwoners en organisaties eerder betrekken bij belangrijke kwesties.
• Daarbij gebruik maken van nieuwe en beproefde werkmethodes.
• Iedereen mee laten doen.

In de zomer van 2023 is de evaluatie van de nota afgerond. Hier staan verschillende actiepunten in. Die pakken we in 2024 verder op.

We betrekken, samen met het jongerenwerk, onze jongeren actief bij projecten en beleid. We zorgen ervoor dat vragen of dilemma’s ook voor jongeren interessant zijn. We zetten andere (zoals meer digitale) communicatiemiddelen in om de jongeren te bereiken.

We werken toe naar een meer structurele methode/manier om met jongeren het goede gesprek te voeren.

Jongeren met een idee koppelen we aan het jongerenwerk. We werken samen om deze ideeën te realiseren.

Op 1 januari 2022 is de nieuwe Wet Inburgering ingegaan. De wet is ingericht om statushouders zo snel mogelijk te laten participeren in de samenleving, zodat integratie goed verloopt. Hiermee gaan we door in 2024. We doen dit door:

• statushouders intensief te begeleiden
• contracten aan te gaan met goede taalscholen
• taalmaatjes en buddy's te koppelen aan statushouders
• duale trajecten aan te bieden waar mogelijk (taal gecombineerd met werk of vrijwilligerswerk)
• statushouders naar financiële zelfredzaamheid te begeleiden
• Sleutelpersonen in te zetten (bij hulpvragen van statushouders maar ook bv bij het schrijven van beleid)
• Zo snel mogelijk te starten met de inburgering (soms al terwijl statushouders nog in het AZC verblijven)

Om mee te kunnen doen in onze samenleving moet je kunnen lezen en schrijven. In Nederland hebben 2,5 miljoen mensen daar moeite mee. Dit betekent ongeveer 12% van de bevolking. In Berg en Dal is ongeveer 6% van onze inwoners laaggeletterd, dit zijn ongeveer 2.100 inwoners. Zij vinden minder snel een baan, leven minder gezond en hebben sneller financiële problemen. Daarom helpen we mensen in onze gemeente, die moeite hebben met lezen, schrijven en/of digitale vaardigheden. Dat doen we samen met organisaties als het ROC, de bibliotheek, Forte Welzijn en Stichting Lezen en Schrijven.

Regionale samenwerking

Belangrijk is de regionale aanpak van Laaggeletterdheid binnen het Rijk van Nijmegen. De regionale taalcoördinator zet zich in voor regionale verbinding en vervult een coördinerende en organiserende rol binnen het Bondgenootschap. In 2024 gaan we door met de samenwerking met Stichting Lezen en Schrijven om te werken aan ‘taalrijke thuisomgeving’. Door in te zetten op een gezinsgerichte aanpak leggen we de focus op taalarme ouders/opvoeders. Daarnaast zijn er in de regio meerjarige subsidieafspraken gemaakt met het ROC Nijmegen (en ROC Rivor) om het formele aanbod volwasseneneducatie te blijven verzorgen, in ieder geval tot en met 2024. Het formele aanbod volwasseneneducatie heeft als doel de vaardigheden van onze inwoners op het gebied van taal, rekenen en digitale vaardigheden te verbeteren.

Vrijwilligers zijn essentieel voor onze vitale dorpen. We gaan in 2024 door met het uitvoeren van de activiteiten uit de Nota Vrijwilligerswerk. We gaan onder andere:

• cursusbudget voor vrijwilligers aanbieden;
• een vacaturebank opstellen/beheren;
• een vrijwilligersmarkt nieuwe stijl faciliteren;
• het bundelen van krachten op lokale sponsoring.

Deze acties pakken we samen op met het Vrijwilligerssteunpunt van Forte Welzijn.

In iedere kern zijn plaatsen waar mensen zelf activiteiten kunnen organiseren en elkaar kunnen ontmoeten. We noemen dit de Inloop en Ontmoetingspunten. Hier kan iedereen gebruik van maken en is er ook extra aandacht voor inwoners die behoefte hebben aan ondersteuning. Ook in 2024 blijven we werken aan het bereik en het verbreden van de mogelijkheden van deze punten. Hierdoor blijven deze voor een brede groep leuk en zinvol, ook als de beperkingen toenemen. Met onze partners zetten we in op het vergroten van de vindbaarheid en het realiseren van de juiste ondersteuning. Specifieke aandacht gaat in 2024 uit naar mensen met psychosociale/psychische problemen, mensen met een (licht) verstandelijke beperking en jongdementerenden. We merken dat hier sinds de coronapandemie nog steeds extra aandacht op nodig is.

Sinds 2019 zijn we bezig om te komen tot een rookvrije generatie. De acties die hiervoor zijn ingezet worden voortgezet.

In de hele gemeente vinden verschillende activiteiten op het gebied van bewegen en voeding plaats. Via ons lokaal uitvoeringsplan GALA (waarin sportakkoord, Gezonde School en Kansrijke Start een onderdeel zijn) hebben we continu overleg met andere organisaties over mogelijkheden en acties om een gezonde leefstijl te promoten. Ook werken we samen met onze partners aan Welzijn op recept. Want medische zorg is niet altijd de oplossing van een probleem.

Uit de recentste jeugdmonitor blijkt dat onze jongeren veel stress en prestatiedruk ervaren. Daarom gaan wij samen met scholen, de GGD en de sociale teams extra inzet plegen op het verhogen van de mentale weerbaarheid bij jongeren.

Kinderen die in de eerste levensjaren een goede start maken hebben meer kans op een goede gezondheid, deelname aan het onderwijs en kunnen beter meekomen in de samenleving. Daarom ondersteunen wij kwetsbare kinderen en hun ouders in een zo vroeg mogelijk stadium.

Zo zetten we in op het vroegtijdig (h)erkennen van signalen, het voorkomen van problemen (preventie) en op het bevorderen van gewenst gedrag (promotie).  Jeugdconsulenten van het sociaal team zijn voor een aantal uur zowel op de basisscholen als in de kinderopvang aanwezig. Hierdoor kan kortdurende en laagdrempelige hulp of ondersteuning aan ouders worden aangeboden.

Ook gaan we door met het project Kansrijke Start, zodat we kwetsbare ouders voorbereiden en begeleiden voor, tijdens en na de zwangerschap.

Ouders kunnen op verschillende manieren informatie en hulp krijgen. Bijvoorbeeld via de website www.opvoedinforegionijmegen.nl en de peutercafés. Er is ook hulp thuis, zoals video home training en Forte Thuis. Ook zetten we Spel aan Huis voort. Een methode om via spelstimulering de ontwikkeling en opvoeding van een kind te ondersteunen als in een thuissituatie dit te weinig gebeurt.

Elk kind heeft recht op onderwijs. Toch krijgen we het in de gemeente Berg en Dal nog niet altijd goed voor elkaar om de ontwikkeling van alle kinderen zo goed te ondersteunen als we willen. In 2023 is daarom onze lokale visie op inclusieve kinderopvang en onderwijs door de raad vastgesteld. Gemeente, kinderopvang, onderwijs en zorg in Berg en Dal maken zich samen sterk voor een meer inclusieve leeromgeving, waarbij álle kinderen – ook leerlingen met een lichamelijk of verstandelijke beperking, gedrags- en emotionele problemen en/of speciale leermoeilijkheden – samen naar school kunnen gaan. De speerpunten en randvoorwaarden uit de visie zijn nader uitgewerkt in de uitvoeringsagenda voor de schooljaren 2023/2024 – 2026/2027, waar we in 2024 een start mee maken. Daarnaast werken we in 2024 in samenwerking met de samenwerkingsverbanden, schoolbesturen en gemeenten in het Rijk van Nijmegen aan regionale ontwikkelagenda voor inclusief onderwijs.

In 2022 zijn we in regio Rijk van Nijmegen een pilot gestart met meerdere scholen op het (voortgezet) speciaal onderwijs met beschikkingsvrije jeugdhulp. Dit zorgt voor laagdrempelig beschikbare jeugdhulp op het speciaal (voortgezet) onderwijs, zodat elk kind onderwijs kan volgen en ouders en school worden ontzorgd. De uitkomsten van de pilot voor beschikkingsvrije jeugdhulp op de St. Maartenschool zijn positief. Hieruit is het initiatief ontstaan om een soortgelijke pilot op te starten op drie speciaal onderwijsscholen in de regio. In 2024 gaan we aan de slag met een uitgebreide evaluatie van de pilot.

Nationaal programma onderwijs

Door corona hebben veel leerlingen vertraging opgelopen in het leerproces. Naast de cognitieve ontwikkeling staat de sociaal-emotionele ontwikkeling onder druk. De onderwijsachterstanden van de groep die daar risico op loopt, zijn verder vergroot. In dit kader heeft de gemeente vanuit het Nationaal Programma Onderwijs (NPO) middelen (een totaal bedrag van € 456.627) van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen (OCW) ontvangen. Deze middelen worden budgetneutraal uitgegeven. OCW heeft besloten de periode om middelen uit te geven met twee schooljaren te verlengen tot uiterlijk 2024-2025. De gemeente zet deze middelen in gedurende de voorschoolse periode, het basisonderwijs en het voortgezet onderwijs. Het doel is samen met scholen en lokale partners in Berg en Dal de ontwikkeling van kinderen en jongeren, onder andere op cognitief én sociaal emotioneel vlak, een extra stimulans te geven.

In 2021 is gestart met een nieuw programma Voortijdig School Verlaten (VSV) met een looptijd van vier jaar. We willen met dit programma vroegtijdig schoolverlaten zoveel mogelijk voorkomen. Dit doen we door álle jongeren tot 23 jaar die zonder startkwalificatie het onderwijs verlaten, terug te leiden naar een passende (vervolg)opleiding, arbeidsplaats, zorg of combinatie daarvan. Wij bieden hen daarmee kansen voor een beter toekomstperspectief.

Om dit te bereiken zetten we onder andere in op een sterkere verbinding tussen onderwijs en zorg, zowel op de middelbare scholen als op MBO scholen. Hiervoor zijn wij aangesloten bij de verschillende regionale werkgroepen die zich hier nog tot en met 2024 mee bezig houden.

Aan het begin van 2023 is gestart met de STORM-aanpak. Deze aanpak vergroot de mentale weerbaarheid van middelbare scholieren en voorkomt daarmee zo veel mogelijk schooluitval. In 2024 wordt de pilot uitgebreid naar meer scholen in de regio, waarbij wordt onderzocht of de MBO-scholen vervroegd kunnen aansluiten.

In schooljaar 2023/2024 zijn we opnieuw gestart met School’s Cool. School’s Cool biedt leerlingen, met een verhoogd risico op uitval, ondersteuning bij de overgang van groep 8 naar de brugklas. De kandidaten worden gekoppeld aan een vrijwillige mentor die hen wekelijks thuis helpt met alles wat aan school en vrije tijd raakt. Uit onderzoek blijkt dat het project een positief effect heeft op het voorkomen van schooluitval.

In 2024 zetten we de activiteiten van de lokale en regionale aanpak huiselijk geweld en kindermishandeling voort. Complexe scheidingen heeft hierin een prominente rol, omdat nog steeds veel kinderen in de problemen komen bij een (v)echtscheiding van hun ouders. Naast aandacht voor kinderen hebben we ook extra aandacht voor vrouwen in zo’n scheiding vanwege het voorkomen van geweld tegen hen en (uiteindelijk) femicide.

We zorgen ervoor dat ouders op een gemakkelijke manier alle informatie over scheiden kunnen vinden. Bijvoorbeeld informatie over geldzaken, ouderschap, wonen, juridische zaken enzovoorts. En we bekijken wat we in het algemeen toegankelijke, collectieve aanbod moeten ontwikkelen, om te voorkomen dat er onveilige situaties ontstaan (versterking ouderschap).

Ook het voorkomen van ouderenmishandeling en financieel misbruik van ouderen is een belangrijk thema in de lokale aanpak. Via onze lokale Alliantie (financieel) Veilig Ouder Worden zorgen we voor voorlichting aan professionals en inwoners, zodat dit onderwerp steeds meer onder de aandacht komt en blijft.